Την εποχή που το καθεστώς των συνταγματαρχών προωθούσε τις προσπάθειες για μια κατ’ επίφαση και ελεγχόμενη φιλελευθεροποίησή του, η κόντρα του με τους φοιτητές δεν έλεγε να κοπάσει. Ο Νοέμβρης του 1973 δεν ήταν η πρώτη φορά που οι φοιτητές μπήκαν στο «μάτι» του χουντικού κρατικού μηχανισμού.
Είχαν προηγηθεί το «Μικρό Πολυτεχνείο» του Ιανουαρίου του 1973, στο οποίο η χούντα απάντησε με αναγκαστική στράτευση των πρωτοπόρων του κινήματος, χωρίς όμως να καταφέρει να «σβήσει» τη φλόγα που είχε ήδη ανάψει και που συνέχισε με την κατάληψη της Νομικής με αίτημα την επιστροφή των στρατευμένων.
Η εξέγερση του Νοεμβρίου στο Πολυτεχνείο ξεκινά ως μια αποχή από τα μαθήματα λίγες μόνο μέρες πριν ο διορισμένος από τον Γεώργιο Παπαδόπουλο πολιτικός πρωθυπουργός Σπύρος Μαρκεζίνης δώσει Συνέντευξη Τύπου για τις επερχόμενες «εκλογές» που σχεδίαζε το καθεστώς. Η αποχή μετατρέπεται γρήγορα σε κατάληψη και μια κινητοποίηση με φοιτητικά αιτήματα σε παλλαϊκή εξέγερση για τη Δημοκρατία.
Το καθεστώς προσπαθεί με την αστυνομία να σπάσει την κατάληψη τη δεύτερη μέρα, όμως δεν τα καταφέρνει και αποφασίζει πλέον να κατεβάσει τον στρατό. Τις πρώτες ώρες της 17ης Νοεμβρίου 3 τανκς που έχουν ξεκινήσει από το Γουδή «σταθμεύουν» γύρω από το Πολυτεχνείο. Το ένα στην οδό Τοσίτσα, ένα άλλο στην οδό Στουρνάρα για να αποκλειστούν οι πλαϊνές είσοδοι του Πολυτεχνείου και το τρίτο μπροστά από την πύλη της Πατησίων. Η συντονιστική επιτροπή των φοιτητών ζητά διαπραγματεύσεις, όμως το καθεστώς έχει πάρει τις αποφάσεις του.
Στις 3 τα ξημερώματα το άρμα που βρίσκεται στην Πατησίων παίρνει εντολή να εισβάλλει. Πέφτει πάνω στην κεντρική πύλη την ώρα που από τον ραδιοσταθμό ο Δημήτρης Παπαχρήστου ψάλλει τον εθνικό ύμνο καλώντας τα «αδέρφια μας στρατιώτες» να μην χτυπήσουν τους φοιτητές.
Οι μοίρες των ΛΟΚ που συνεπικουρούσαν τα άρματα μάχης, μαζί με μυστικούς και μη αστυνομικούς αλλά και ακροβολισμένους ελεύθερους σκοπευτές στα γύρω κτίρια χτυπούν στο ψαχνό.
Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος επανέφερε άμεσα τον στρατιωτικό νόμο, όμως 8 ημέρες μετά την καταστολή της κατάληψης του Πολυτεχνείου ανατράπηκε από πραξικόπημα του διοικητή της διαβόητης ΕΣΑ, Δημήτρη Ιωαννίδη, η οποία έπειτα προσπάθησε να ανατρέψει και την κυβέρνηση Μακαρίου στην Κύπρο προκαλώντας την εισβολή του τούρκικου στρατού και τελικά την κατοχή.
Τη βραδιά του Πολυτεχνείου σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της αστυνομίας συνελήφθησαν 840 άτομα, αριθμός που κατά τις ανακρίσεις αναθεωρήθηκε σε 2.400. Οι επίσημα καταγεγραμμένοι νεκροί του Πολυτεχνείου είναι 34, όμως ο πραγματικός αριθμός τους θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερος καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που για να μην πέσουν στα χέρια αστυνομίας και στρατού που συνέχιζε το κυνηγητό και στα νοσοκομεία αρνήθηκαν να μεταφερθούν εκεί για να λάβουν βοήθεια.
Περισσότερα από 1.100 άτομα τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων με την αστυνομία. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου διήρκεσε 56 ώρες, ενώ τις 50 από αυτές εξέπεμπε το βασικότερο «όπλο» της κατάληψης, το ελεύθερο ραδιόφωνο του Πολυτεχνείου. Υπολογίζεται πως περίπου 100.000 πολίτες συμμετείχαν στις διαδηλώσεις εκείνων των ημερών στο κέντρο της Αθήνας.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1885: Ολοκληρώνεται στο περιοδικό «Εστία» το ιστορικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Χρήστος Μηλιόνης».
1903: Το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό και Εργατικό Κόμμα διασπάται σε μπολσεβίκους (πλειοψηφούντες) και μενσεβίκους (μειονοψηφούντες).
1968: Εκδίδεται η απόφαση του Έκτακτου Στρατοδικείου για την απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Σύμφωνα με αυτήν, ο Αλέξανδρος Παναγούλης καταδικάζεται δις εις θάνατον, ο Ελευθέριος Βερυβάκης (μετέπειτα υπουργός κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ) σε ισόβια, ο Στάθης Γιώτας (μετέπειτα βουλευτής και υπουργός) σε κάθειρξη δέκα ετών και οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές.
1973: Η απριλιανή χούντα καταστέλλει την εξέγερση του Πολυτεχνείου, με την εισβολή ενός τεθωρακισμένου άρματος από την κεντρική πύλη του ιδρύματος. Οι φοιτητές καλούν τους στρατιώτες να ενωθούν μαζί τους. Υπάρχουν πολλοί νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες. Την ίδια μέρα επανέρχεται ο στρατιωτικός νόμος από την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Οι νεκροί από τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο έφτασαν τους 24 σύμφωνα με την έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
1974: Διεξάγονται στην Ελλάδα οι πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά το 1964. Πρώτο κόμμα αναδεικνύεται η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή με ποσοστό 54,37%. Ακολουθούν η Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις υπό τον Γεώργιο Μαύρο με 20,42%, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με 13,58% και η Ενωμένη Αριστερά (ΕΔΑ, ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσωτερικού) με 9,45%.
1985: Δολοφονείται ο 15χρονος Μιχάλης Καλτέζας από αστυνομικό, κατά τη διάρκεια των επεισοδίων που ξέσπασαν μετά την πορεία για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Ο αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας πυροβολεί τον Καλτεζά στο πίσω μέρος του κεφαλιού, καθώς ο νεαρός τρέχει μαζί με άλλους διαδηλωτές προς την πλατεία Εξαρχείων.
1989: Με τη μεγάλη φοιτητική διαδήλωση στην Πράγα αρχίζει το ξήλωμα του κομουνιστικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας, που θα μείνει στην ιστορία ως «Βελούδινη επανάσταση».
1989: Εγκαινιάζεται ο πρώτος μη κρατικός τηλεοπτικός σταθμός πανελλαδικής εμβέλειας, το MEGA Channel. Οι ιδιοκτήτες του νέου καναλιού είναι πέντε εκδότες (Βαρδινογιάννης, Αλαφούζος, Λαμπράκης, Τεγόπουλος και Μπόμπολας).
2003: Ο σκληρός της μεγάλης οθόνης, Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, ορκίζεται κυβερνήτης της Καλιφόρνιας.
Γεννήσεις
1861 – Σπύρος Σαμάρης (ή Σαμαράς), κερκυραίος μουσουργός, που μελοποίησε τον «Ολυμπιακό Ύμνο» σε ποίηση Κωστή Παλαμά
1942 – Μάρτιν Σκορσέζε, αμερικανός σκηνοθέτης, από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς του κινηματογράφου
1944 – Ντάνι ΝτεΒίτο, αμερικανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, γνωστός για τις κωμικές του ερμηνείες
1964 – Κριστόφ Βαζέχα, πολωνός ποδοσφαιριστής, εμβληματικός σκόρερ του Παναθηναϊκού και αγαπητός στους φιλάθλους
1964 – Φώφη Γεννηματά, ελληνίδα πολιτικός, πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ και ηγέτιδα της κεντροαριστεράς
1983 – Γιάννης Μπουρούσης, έλληνας καλαθοσφαιριστής, με μεγάλη καριέρα στην εθνική ομάδα και διεθνείς ομάδες
1986 – Νάνι (κατά κόσμον Λουίς Κάρλος Αλμέιντα ντα Κούνια), πορτογάλος ποδοσφαιριστής, γνωστός για την καριέρα του στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και την εθνική Πορτογαλίας
Θάνατοι
1936 – Αλέξανδρος Παπαναστασίου, έλληνας πολιτικός, πρωθυπουργός και ιδρυτής της Α’ Ελληνικής Δημοκρατίας
1993 – Γιώργος Μητσάκης, έλληνας συνθέτης, από τους κορυφαίους δημιουργούς του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού
2006 – Φέρεντς Πούσκας, ούγγρος ποδοσφαιριστής, ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες όλων των εποχών, θρύλος της Ρεάλ Μαδρίτης και της Εθνικής Ουγγαρίας
Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες
Επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Διεθνής Ημέρα Σπουδαστών
Ευρωπαϊκή Ημέρα Κινηματογράφων Τέχνης
Ημέρα Τιμής στην Ελληνική Νεολαία
Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα των Τροχαίων Δυστυχημάτων
Παγκόσμια Ημέρα Πρόωρου Τοκετού
