Ο τουρισμός στην Κρήτη – έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς
παγκοσμίως – αποτελεί σημαντικότατο μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας, γεγονός
που αποτυπώνεται στην άμεση συμβολή του στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της
Περιφέρειας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στις επενδύσεις και στις υποδομές.
Συνιστά επίσης φαινόμενο που έχει επηρεάσει και διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό την
κουλτούρα και τη συμπεριφορά της κρητικής κοινωνίας, ιδιαίτερα στις περιοχές
εκείνες που αναπτύσσεται για περισσότερο από μισό αιώνα.
Η φετινή τουριστική σαιζόν μοιάζει να ήταν άκρως επιτυχημένη αν
περιοριστούμε στην ανάγνωση των αριθμών που σχετίζονται απόλυτα με την
προσφορά και τη ζήτηση του τουρισμού. Αυτό δεν προέκυψε εξαιτίας του
φαινομένου του “revenge tourism” (τουρισμός εκδίκησης), μιας τάσης που
αναδύθηκε κατόπιν της πανδημίας και αποτυπώνει την επιτακτική ανάγκη των
ανθρώπων να ταξιδέψουν, αλλά εξαιτίας της ύπαρξης ενός κατοχυρωμένου brand σε
επίπεδο προορισμού, το οποίο πλέον «δουλεύει» κι από μόνο του. Μάλιστα, η πόλη
του Ηρακλείου βρέθηκε ανάμεσα στις περιοχές εκείνες που «ξεχείλισαν» από
τουρίστες αφού σε κάθε έναν κάτοικο, φαίνεται να αντιστοιχούσαν
δεκατρείς τουρίστες!
Στη βάση αυτή, πρέπει να εξετάζουμε προσεκτικά τους δείκτες που αφορούν
στην απόδοση του τουρισμού, καθώς και τη διαχρονική εξέλιξή τους. Αναγκαίο,
επίσης, είναι να εξετάζονται οι συνθήκες κάτω από τις οποίες παράγεται και
προσφέρεται το τουριστικό προϊόν στο σύνολό του, αλλά και να καταγράφονται και
να συνυπολογίζονται τα δεδομένα εκείνα που αφορούν στο περιβάλλον και τον τόπο
συνολικά. Δηλαδή, να μη μετράμε μόνο πόσοι τουρίστες αφίχθηκαν αλλά και τι
επιπτώσεις είχε η τουριστική δραστηριότητα σε όρους περιβαλλοντικούς: πόσο νερό,
ενέργεια και λοιποί πόροι καταναλώθηκαν, πόσα απόβλητα παρήχθησαν και πώς τα
διαχειριστήκαμε, αλλά και τι γίνεται με τις χρήσεις γης. Χρήσιμο είναι ακόμα, να
συμπεριλαμβάνουμε στα παραπάνω και τον αριθμό των τουριστών που επισκέφθηκαν
τους πολιτιστικούς μας πόρους.
Ακόμα πιο αναγκαίο όμως, είναι να μετρήσουμε αν οι κάτοικοι είναι όσο
χαρούμενοι και ικανοποιημένοι είναι και οι επισκέπτες και κατά πόσο τελικά η
τουριστική δραστηριότητα είναι αποδοτική για την κοινωνία.
Αν ο τουρισμός προκαλεί δυσφορία στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, στη
μετακίνησή τους, στη χρήση των πόρων, αν δημιουργεί υποδομές με μόνο κριτήριο
την εξυπηρέτηση των αναγκών του, αν δεν είναι στο τέλος τόσο αποδοτικός σε
οικονομικούς όρους όσο φανταζόμαστε και συχνά φτάνει στην υπέρβαση των ορίων
της φέρουσας ικανότητας περιοχών στις οποίες αναπτύσσεται, τότε πρέπει να τον
δούμε «αλλιώς». Τότε, πρέπει να τον επαναπροσεγγίσουμε και να επανασχεδιάσουμε
ο,τι σχετίζεται με την ανάπτυξή του, με γνώμονα μία μέση οδό μεταξύ της ανάπτυξης
που φέρνει χρήματα και της βιωσιμότητας (που χωρίς αυτή, δε θα έρχονται χρήματα
από ένα σημείο κι έπειτα).
Ας δούμε λοιπόν τι μπορεί να γίνει σε όρους και με τρόπους που θα
λειτουργούν προς όφελος της κοινωνίας. Αυτό βέβαια, προϋποθέτει ισχυρή πολιτική
βούληση και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που θα ενδυναμώνει τουριστικά το σύνολο
της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου. Μπορούμε να προλάβουμε μία κατάσταση
τώρα ή να υποστούμε τις συνέπειες που πιθανόν να είναι δύσκολα αναστρέψιμες
αργότερα.
* Ο Φραγκίσκος Λαμπρινός είναι δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, LLM, στέλεχος
ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
