Περί επιστρεπτέας προκαταβολής και μη επιστρεπτέας επιχορήγησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Του Αντώνη Παπαδεράκη*

Ένας χρόνος έκλεισε τις μέρες αυτές από την πανδημική εμφάνιση του COVID και στη χώρα μας. Ένας χρόνος με αλλεπάλληλα lockdown ( γενικά ή μερικά), με σκληρούς περιορισμούς και σοβαρές επιπτώσεις στις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες. Εκτός από τις χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες είναι εμφανή πλέον τα αρνητικά συμπτώματα στην οικονομία ,στις επιχειρήσεις, στους εργαζόμενους και ανέργους με διαφορετικές και ποικίλες μορφές και τρόπους.

Η διαχείριση αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης ,ιδιαίτερα στο υγειονομικό και οικονομικό σκέλος επιμερίζεται ,κατά κύριο λόγο, στις κεντρικές κυβερνήσεις και στα αρμόδια Υπουργεία. Αυτό συμβαίνει και στη χώρα μας όπως και σε κάθε οργανωμένο κράτος.

Και υπό αυτό το πρίσμα όμως , η Αυτοδιοίκηση, οι Επαγγελματικές και κοινωνικές οργανώσεις και οι πολίτες δεν πρέπει να είναι , και δεν είναι, αδιάφοροι ή αμέτοχοι. Με αυτήν την ευθύνη, η Περιφέρεια Κρήτης από την πρώτη μέρα διέθεσε από το Περιφερειακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ (ΠΕΠ-Κρήτης) ποσό 10 εκ. Ευρώ για εξοπλισμό των Νοσοκομείων της Περιφέρειας και στη συνέχεια ποσά 23 εκ. Ευρώ για την πληρωμή των επικουρικών γιατρών των ΕΣΥ,10 εκ. Ευρώ στο ΤΕΠΙΧ για στήριξη των επιχειρήσεων και 60 εκ. Ευρώ σε κεντρική διαχείριση από το κράτος για δαπάνες COVID από τα οποία πληρώνονται τα 534 Ευρώ των εργαζομένων σε αναστολή. Συνολικά 103 εκ. Ευρώ μόνο από πόρους του ΠΕΠ χωρίς να συμπεριλαμβάνονται η δαπάνη περίπου 1εκ. Ευρώ από το ΠΔΕ-Κρήτης για αγορά υγειονομικού υλικού και υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και σεμιναρίων εργαζομένων στο τουρισμό.

Παράλληλα η Περιφέρεια από την αρχή βρέθηκε σε επαφή και συνεννόηση με τους φορείς της επιχειρηματικότητας(Επιμελητήρια, Ομοσπονδίες, Συλλόγους) . Συμμερίστηκε την αγωνία τους ,στήριξε αιτήματα και διατύπωσε μαζί τους προτάσεις στήριξης των επιχειρήσεων προς τη κυβέρνηση όπου μεταξύ άλλων ήταν και το αίτημα της μη επιστρεπτέας επιχορήγησης των πληττόμενων επιχειρήσεων με αναλογικά κριτήρια.

Η κυβέρνηση επέλεξε τον τρόπο των επιστρεπτέων προκαταβολών που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα και μέσω του οποίου ,σύμφωνα με στοιχεία του Υπ. Οικονομικών, έχει δοθεί το ποσό των 648 εκ. Ευρώ σε 44.350 επιχειρήσεις της Κρήτης από του 5 πρώτους κύκλους. Ποσό το οποίο κατά το ήμισυ τουλάχιστον θα πρέπει να επιστραφεί με το αίτημα από τους φορείς της μη επιστροφής του (ή τουλάχιστον του μεγαλύτερου μέρους του) να τίθεται σοβαρά επι τάπητος.

Συγχρόνως με τα παραπάνω η Περιφέρεια υιοθέτησε αμέσως πρόταση του ΕΦΕΠΑΕ (Μάιος 2020) για έκδοση προσκλήσεων μέσω των ΠΕΠ για επιχορήγηση των λειτουργικών δαπανών των επιχειρήσεων που επλήγησαν από τον COVID. Η υλοποίηση της πρότασης τίθεντο υπό την έγκριση του Υπ. Ανάπτυξης το οποίο δεν ανταποκρίθηκε μέχρι τον Σεπτέμβριο όπου τότε κοινοποιήθηκε σε όλες τις Περιφέρειες εγκεκριμένη από την Ευρ. Επιτροπή πρόσκληση της Περιφ. Κεντρικής Μακεδονίας και την οποία η Περιφ.Κρήτης υιοθέτησε με περιορισμένα περιθώρια αλλαγών οι οποίες αφορούσαν μόνο την οροφή χρηματοδότησης και τις εταιρικές μορφές των δικαιούχων. Κάθε άλλη αλλαγή της πρόσκλησης προϋπόθετε νέα έγκριση από την Ε.Ε πράγμα χρονικά αδύνατο μιας και το τότε ειδικό καθεστώς της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις του ΕΣΠΑ λόγω COVID, προέβλεπε την πληρωμή των δικαιούχων μέχρι 31/12/2020.

Το πρόγραμμα είχε το χαρακτήρα στήριξης του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων ,ήταν επικουρικό στα μέτρα που λαμβάνει ή οφείλει να λάβει η κεντρική κυβέρνηση ,πρότασσε τις επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη απώλεια τζίρου το 2ο τρίμηνο του 2020 (δεν μπορούσε και αλλιώς τότε που βγήκε) και συνδυαστικά επιχειρήσεις που έχουν θέσεις εργασίας επιβάλλοντας σχετικές δεσμεύσεις σε αυτές . Δεν είχε τη λογική του βοηθήματος προς όλους. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω άλλων κεντρικών χρηματοδοτικών εργαλείων όχι όμως μέσω ενός περιφερειακού προγράμματος ΕΣΠΑ .

Με αυτά τα δεδομένα και παρά το γεγονός ότι οι πόροι του τρέχοντος ΠΕΠ-Κρήτης είχαν κατανεμηθεί σε υλοποιούμενα έργα και δράσεις ή εκχωρηθεί κεντρικά όπως αναφέρθηκε, η Περιφέρεια κατένειμε το ποσό των 60 εκατ. Ευρώ στη παραπάνω πρόσκληση από υπερδέσμευση και κίνδυνο απομείωσης του επόμενου ΕΣΠΑ. Έτσι το σύνολο των πόρων για COVID από τη Περιφέρεια Κρήτης ανέβηκε στα 163 εκ. Ευρώ ποσό που αντιστοιχεί στο 36% του Περιφερειακού Προγράμματος ΕΣΠΑ 2014-2020.
Με βάση τα αποτελέσματα εντάχθηκαν 2.377 επιχειρήσεις (από τις 10.929 που υπέβαλαν αίτηση ) και χρηματοδοτήθηκαν με 60,012 εκ. Ευρώ (ποσό μεγαλύτερο από όλες τις άλλες περιφέρειες της χώρας πλην Αττικής και Κ. Μακεδονίας). Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε την άρνηση της κυβέρνησης να είναι η επιχορήγηση αυτή ακατάσχετη και αφορολόγητη όπως έπραξε σε άλλες ανάλογες επιχορηγήσεις.

Η κατανομή των ενταγμένων επιχειρήσεων κατά εταιρική μορφή ,μέγεθος και κλάδο φαίνεται στους παρακάτω πίνακες:

Είναι φανερό ότι στη χρηματοδότηση εντάχθηκαν κατά κύριο λόγο πολύ μικρές επιχειρήσεις και μάλιστα ατομικής μορφής οπότε οι εκτιμήσεις που διατυπώθηκαν περί στήριξης των «μεγάλων» δεν ευσταθούν. Είναι όμως επίσης φανερό ότι, η μεγαλύτερη μερίδα των χρηματοδοτήσεων κατευθύνθηκε στα τουριστικά καταλύματα και στις συναφείς επιχειρήσεις κρατήσεων λόγω της προφανούς απώλειας τζίρου το 2ο τρίμηνο του 20 (αλλά και στα επόμενα) καθώς και των θέσεων απασχόλησης που είχαν το 2019.

Η πανδημία όμως δυστυχώς δεν τέλειωσε το 2ο τρίμηνο του 2020. Συνεχίζεται για όλο το 2020 μέχρι και σήμερα. Έτσι μια σειρά κλάδοι έχουν καταπονηθεί με κίνδυνο παραίτησης και μαζικών «λουκέτων». Ιδιαίτερα οι κλάδοι της Εστίασης ,του λιανεμπορίου ,του πολιτισμού και αναψυχής. Οι κλάδοι αυτοί χρειάζονται ιδιαίτερη στήριξη και προσοχή.
Επιπλέον, τα ζητήματα της ρύθμισης του «κορονοχρέους» των επιχειρήσεων, της στήριξης των επιχειρηματιών και της εργασίας ιδιαίτερα στου κλάδους που αναφέρθηκαν αλλά και της γενναίας χρηματοδότησης των μικρών επιχειρήσεων προκειμένου να πραγματοποιήσουν τα αναγκαία βήματα ανασυγκρότησης στο δρόμο της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης χρειάζονται επιτακτικά απάντηση.

Η Περιφέρεια Κρήτης στηρίζει την επιχειρηματικότητα και τις Μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Κρήτης. Οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις όχι μόνο δεν αποτελούν το «βαρίδι» της επιχειρηματικότητας ,όπως κάποιοι τις χαρακτηρίζουν , αλλά μπορούν να γίνουν κινητήριος δύναμη της βιώσιμης ανάπτυξης στη Περιφέρεια Κρήτης. Αυτό οφείλουμε τουλάχιστον να επιδιώξουμε.
Προχωράμε με το βλέμμα στις άμεσες ανάγκες της επιχειρηματικότητας, μέσω της αναζήτησης πόρων (το υπουργείο Οικονομίας πρέπει να συμβάλλει σε αυτό) για τη χρηματοδότηση ενός ακόμα προγράμματος στήριξης επιχειρήσεων από αυτές που δεν εντάχθηκαν αλλά και στην επόμενη μέρα, μέσω του σχεδιασμού των νέων Περιφερειακών Προγραμμάτων( ΕΣΠΑ,ΠΠΑ) και της στρατηγικής της έξυπνης εξειδίκευσης με δράσεις που αποσκοπούν στη στήριξη και ανασυγκρότηση των επιχειρήσεων της Κρήτης.

*Ο Αντώνης Παπαδεράκης είναι Αντιπεριφερειάρχης Επιχειρηματικότητας-Εμπορίου-Καινοτομίας και Κοινωνικής Οικονομίας Περιφέρειας Κρήτης