Σαν σήμερα το 1968 η Ελλάδα αποχαιρετά έναν από τους πιο σημαντικούς και πολυσυζητημένους πολιτικούς ηγέτες του 20ού αιώνα, τον Γεώργιο Παπανδρέου, γνωστό και ως «Γέρο της Δημοκρατίας». Η πορεία του Γεώργιου Παπανδρέου, γεμάτη αγώνες για δημοκρατία, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, επηρέασε βαθιά την πολιτική ιστορία της χώρας και διαμόρφωσε το πολιτικό τοπίο για δεκαετίες. Η απώλειά του δεν ήταν απλώς το τέλος μιας ζωής, αλλά σηματοδότησε το τέλος μιας ολόκληρης πολιτικής εποχής.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου γεννήθηκε το 1888 στην Αχαΐα και αναδείχθηκε από νωρίς σε πρωταγωνιστή της πολιτικής σκηνής, μέσα από τη σχέση του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τη δέσμευσή του στο κίνημα του Βενιζελισμού. Από τις αρχές της πολιτικής του καριέρας, ταύτισε τον εαυτό του με τις αρχές της δημοκρατίας, της προόδου και των κοινωνικών δικαιωμάτων. Ως υπουργός και πρωθυπουργός, προσπάθησε να προωθήσει εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και να υπερασπιστεί τις ελευθερίες, σε μία εποχή που η Ελλάδα γνώριζε σημαντικές πολιτικές αναταραχές.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, είχε έντονη αντιστασιακή δράση και ήταν από τους βασικούς διοργανωτές του συνεδρίου του Λιβάνου το 1944, το οποίο οδήγησε στη σύσταση κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Μετά την Απελευθέρωση, ο Παπανδρέου ανέλαβε τη μεταβατική ηγεσία της χώρας ως «πρωθυπουργός της Απελευθέρωσης», διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στα μεταπολεμικά γεγονότα, παρά τις πολιτικές αντιθέσεις και τα Δεκεμβριανά που οδήγησαν στην παραίτησή του το 1945.
Η πολιτική του σταδιοδρομία βρέθηκε στο απόγειό της κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, όταν ο Παπανδρέου ανέλαβε την ηγεσία της Ένωσης Κέντρου και κέρδισε τις εκλογές του 1963 και του 1964. Με τις μεταρρυθμίσεις του, όπως η καθιέρωση της δωρεάν παιδείας και η απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, ο Παπανδρέου ενίσχυσε τη λαϊκή στήριξη.
Ωστόσο, η πολιτική του πορεία σκιάστηκε από τη σύγκρουση με τα ανάκτορα το 1965, όταν αναγκάστηκε σε παραίτηση μετά από την άρνηση του βασιλιά Κωνσταντίνου να του επιτρέψει να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, γεγονός που άνοιξε τον δρόμο για την πολιτική ανωμαλία και τελικά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.
Ο θάνατος του Γεωργίου Παπανδρέου, στις 1 Νοεμβρίου 1968, ήρθε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, ενώ βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Η υγεία του επιδεινώθηκε μετά από γαστρορραγία και, παρά την επέμβαση στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», άφησε την τελευταία του πνοή, αφήνοντας πίσω του ένα πολιτικό κενό και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου οράματος για την Ελλάδα.
Η κηδεία του Παπανδρέου αποτέλεσε μια από τις πρώτες μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της χούντας, καθώς χιλιάδες Έλληνες συγκεντρώθηκαν για να αποτίσουν φόρο τιμής στον «Γέρο της Δημοκρατίας» και να διαδηλώσουν την επιθυμία τους για επιστροφή στη δημοκρατία. Τα συνθήματα «Παπανδρέου-Δημοκρατία» και «114» ακούστηκαν ξανά, κλονίζοντας το καθεστώς των συνταγματαρχών και προμηνύοντας τους αγώνες που θα ακολουθούσαν.
5 καυστικές ατάκες του Γεώργιου Παπανδρέου που άφησαν εποχή και έχουν μείνει στη συλλογική μνήμη
«Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών καθολικώς διαμαρτυρομένων»: Με αυτόν τον παραφρασμένο χαρακτηρισμό της χουντικής φράσης «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», ο Παπανδρέου σατίριζε το δικτατορικό καθεστώς και την αυταρχική ρητορική της περιόδου.
«Ψήφισαν ακόμα και τα δένδρα»: Μια καυστική παρατήρηση για τις εκλογές του 1961, κατά τις οποίες κατήγγειλε εκτεταμένη νοθεία και διπλοψηφίες, αναδεικνύοντας την ένταση και την πόλωση της εποχής.
«Διαφέρομεν από την Δεξιάν ως προς την Δικαιοσύνην, διαφέρομεν από την Αριστεράν ως προς την Ελευθερίαν»: Μια περιεκτική περιγραφή της πολιτικής του φιλοσοφίας και της θέσης της Ένωσης Κέντρου, που προέβαλλε τη μετριοπαθή στάση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς.
«Εδοξάσθη κρυπτόμενος και κατεποντίσθη εμφανιζόμενος»: Μια αιχμηρή φράση για τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα, που κατέκρινε την αλλαγή της εικόνας του μετά την αποχώρησή του από την παρανομία και την ανάμειξή του στην πολιτική σκηνή.
«Μέγα πλήθος, μέγα πάθος»: Αυτή η φράση χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τις μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις και έμεινε χαρακτηριστική της ρητορικής του Παπανδρέου, εκφράζοντας τη δυναμική των λαϊκών κινητοποιήσεων.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
451: Ολοκληρώνεται η Δ’ Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνας, η οποία καθορίζει το ορθόδοξο δόγμα σχετικά με τις δύο φύσεις του Χριστού, αναγνωρίζοντας τη θεία και ανθρώπινη φύση του ως αδιαίρετες. Η Σύνοδος καταδικάζει τον Μονοφυσιτισμό, που υποστήριζε ότι ο Χριστός έχει μόνο μία θεία φύση, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό θεολογικό ορόσημο για τη Χριστιανική Εκκλησία.
1755: Καταστροφικός σεισμός πλήττει την Πορτογαλία, ισοπεδώνοντας τη Λισαβόνα και προκαλώντας τον θάνατο περίπου 90.000 ανθρώπων, δηλαδή το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας. Οι σημερινοί σεισμολόγοι εκτιμούν ότι η δόνηση είχε μέγεθος περίπου 9 Ρίχτερ, καθιστώντας τον σεισμό έναν από τους ισχυρότερους στην ιστορία.
1897: Μια ομάδα μαθητών από το λύκειο D’ Azeglio στο Τορίνο ιδρύει μια ποδοσφαιρική ομάδα, την οποία ονομάζουν τυχαία Γιουβέντους. Ο πρώτος πρόεδρος της ομάδας είναι ο Ενρίκο Καντάρι, ενώ το 1923 ο Εντουάρντο Ανιέλι, γιος του ιδρυτή της Fiat, αναλαμβάνει την προεδρία, διαδεχόμενος τον ποιητή και συγγραφέα Κοραντίνο Κοραντίνι, που είχε γράψει τον ύμνο της ομάδας. Το 1947, ο γιος του Εντουάρντο, Τζιοβάνι Ανιέλι, αναλαμβάνει την προεδρία, μετά τον θάνατο του πατέρα του σε αεροπορικό δυστύχημα.
1903: Η «Ορέστεια» του Αισχύλου ανεβαίνει για πρώτη φορά στο Βασιλικό Θέατρο Αθηνών στη Δημοτική γλώσσα. Το γεγονός προκαλεί έντονες αντιδράσεις και συγκρούσεις, γνωστές ως «Ορεστειακά», με αποτέλεσμα να υπάρξουν τρεις νεκροί. Οι ταραχές ανέδειξαν τις γλωσσικές και κοινωνικές αντιθέσεις της εποχής σχετικά με τη χρήση της Δημοτικής και της Καθαρεύουσας.
1911: Κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού Πολέμου, οι Ιταλοί πραγματοποιούν στη Λιβύη την πρώτη παγκοσμίως αεροπορική βομβιστική επίθεση.
1920: Σημειώνεται βαριά εκλογική ήττα του Ελευθέριου Βενιζέλου, που φεύγει απογοητευμένος από την Ελλάδα. Το αποτέλεσμα είναι συντριπτικό και το κόμμα των Φιλελευθέρων σαρώνεται. Ο Βενιζέλος δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής και ακούγοντας τα αποτελέσματα αναφωνεί: «Θεέ μου… ώστε τόσο μεγάλο κακό έκανα στον ελληνικό λαό και δεν το είχα αντιληφθεί…;». Τρεις ημέρες αργότερα παραιτείται από την πολιτική και εγκαταλείπει τη χώρα. Ο Κωνσταντίνος, ο μεγάλος αντίπαλός του, επιστρέφει.
1940: Ο Κωστής Παλαμάς γράφει το ποίημα «Στη Νεολαία μας», τρεις ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου.
1946: Ο πρώτος αγώνας NBA. Οι New York Knickerbockers νικούν τους Toronto Huskies με σκορ 68-66 στον πρώτο αγώνα στην ιστορία του NBA, που τότε ονομαζόταν Basketball Association of America (BAA)
1968: Πεθαίνει ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο επονομαζόμενος και «Γέρος της Δημοκρατίας».
1998: Θεσμοθετείται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Γεννήσεις
1923 – Βικτόρια ντελς Άνχελς, ισπανίδα υψίφωνος, διάσημη για τις εξαιρετικές ερμηνείες της σε όπερες και λυρικό ρεπερτόριο
1972 – Τόνι Κολέτ, αυστραλή ηθοποιός, γνωστή για τους ρόλους της σε ταινίες όπως «The Sixth Sense» και «Hereditary»
1996 – Lil Peep (κατά κόσμον Γκούσταβ Έλιτζαχ Αρ), αμερικανός τραγουδιστής, πρωτοπόρος του emo rap, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή
Θάνατοι
1940 – Αλέξανδρος Διάκος, έλληνας στρατιωτικός, ο πρώτος αξιωματικός που έπεσε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο
1968 – Γεώργιος Παπανδρέου, έλληνας πολιτικός, πρωθυπουργός και ηγέτης της Ένωσης Κέντρου, γνωστός ως «Γέρος της Δημοκρατίας»
2008 – Ίμα Σουμάκ, περουβιανή υψίφωνος, διάσημη για τη φωνητική της έκταση πέντε οκτάβων
2021 – Τάκης Μπουγάς, έλληνας τραγουδοποιός και συνθέτης, γνωστός για τις επιτυχίες του στη λαϊκή μουσική
Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες
19 Ημέρες Ακτιβισμού κατά της Παιδικής Κακοποίησης
Διεθνής Ημέρα Ενημέρωσης για το Σύνδρομο Λένοξ-Γκαστό
Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού
Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Άγχος
Παγκόσμια Ημέρα Αυστηράς Χορτοφαγίας
Παγκόσμια Ημέρα Ξινόμαυρου
Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων
Σήμερα γιορτάζουν
Δαυίδ, Δαμιανός, Ανάργυρος, Κοσμάς
